Przyczyny dny moczanowej
Przyczyną powstawania objawów dny moczanowej jest zbyt wysokie stężenie kwasu moczowego w organizmie człowieka. Związek ten jest produktem końcowym metabolizmu puryn znajdujących się w pożywieniu. Z puryn m.in. zbudowane są kwasy nukleinowe. Stan podwyższonego stężenia kwasu moczowego w surowicy powyżej 7 mg/dl (420 µmol/l) określany jest mianem hiperurykemii. Początkowo hiperurykemia przebiega bezobjawowo, z czasem jednak dochodzi do krystalizacji moczanu sodu, a jego złogi odkładane są w tkankach. Kryształy te mają podłużny kształt i wyglądem przypominają igiełki. Jeśli wytrącą się w płynie stawowym, bardzo łatwo wbijają się w powierzchnię chrząstki stawowej powodując jej uszkodzenie.
Mechanizm powstawania kryształów nie jest znany, ale procesowi temu sprzyja niższa temperatura i dlatego igiełki kryształów najszybciej odkładają się w słabo unaczynionych tkankach (ścięgna, więzadła) lub pozbawionych naczyń chrząstkach (małżowiny uszne, okolice stawów obwodowych). Gromadzące się złogi zapoczątkowują proces zapalny oraz uszkodzenie stawów i kości, nerek i w mniejszym stopniu innych narządów.
Wyróżnia się hiperurykemię pierwotną i nabytą. Hiperurykemia pierwotna związana jest z wadą genetyczną dotyczącą enzymów metabolizujących puryny w organizmie ludzkim. Defekt dotyczy najczęściej enzymu urykazy, która rozkłada kwas moczowy do łatwo rozpuszczalnych metabolitów. Ta wada genetyczna występuje dość rzadko. U mężczyzn pojawia się 20 razy częściej niż u kobiet. Wady mogą dotyczyć też innych enzymów. W bardzo rzadkim zespole Lescha-Nyhana uszkodzony jest enzym pozwalający na ponowne wykorzystanie puryn, co prowadzi do nadprodukcji kwasu moczowego. U tych chorych oprócz hiperurykemii obserwuje się szereg zaburzeń neurologicznych i upośledzenie funkcji poznawczych.
Hiperurykemia nabyta jest znacznie częstsza i może mieć różne podłoże:
- Nieprawidłowa dieta, tj. spożywanie zbyt dużej ilości mięsa (szczególnie podrobów, bulionów i niektórych owoców morza) lub niektórych warzyw (szczególnie szparagów, fasoli, grochu, szpinaku, grzybów).
- Przyspieszony rozpad ATP, np. w przypadku nadużywania alkoholu.
- Zwiększony rozpad nukleotydów w organizmie, który może pojawiać się w przebiegu różnych chorób metabolicznych, nowotworowych, niedokrwistości hemolitycznej, czy czerwienicy prawdziwej. Stan taki może również wystąpić w trakcie leczenia immunosupresyjnego po przeszczepach narządów. Ta postać choroby dotyczy pacjentów w każdym wieku, nawet dzieci.
- Choroby nerek prowadzące do zmniejszonego wydalania kwasu moczowego, m.in. torbielowatość nerek, uszkodzenie nerek spowodowane zatruciem ołowiem.
- Przejściowo hiperurykemia towarzyszy różnym stanom fizjologicznym. Może wystąpić np. po nadmiernym wysiłku fizycznym.
